ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ

ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੰਗਠਿਤ ਇੱਕ ਕਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1928 ਨੂੰ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਸ਼ਾਹ ਕੋਟਲਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਚੰਦਰਸੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ, ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। 1928 ਤੱਕ ਇਸਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਮੂਲ

ਪਿਛੋਕੜ

1920 ਦੀ ਅਸਹਿਯੋਗ ਲਹਿਰ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਲਾਮਬੰਦ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਅਹਿੰਸਾਵਾਦੀ ਵਿਰੋਧ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਚੌਰੀ ਚੌਰਾ ਕਾਂਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਭਰਵਾਂ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮੁਅੱਤਲੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਗੈਰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੀ। ਮੁਅੱਤਲੀ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖਲਾਅ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਗਠਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ।ਫਰਮਾ:Sfnp

ਗਯਾ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ

ਫਰਵਰੀ 1922 ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀ ਕਿਸਾਨ, ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਚੌਰੀ ਚੌਰਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਚੌਰੀ ਚੌਰਾ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ 22 ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਜਿੰਦਾ ਸਾੜੇ ਗਏ।

ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਏ ਬਗੈਰ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮ ਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਮੈਂਬਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਅਸਹਿਯੋਗ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਮੂਹ ਨੇ 1922 ਦੀ ਗਯਾ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਫੈਸਲਾ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਦੋ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ -ਇੱਕ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਬਗਾਵਤੀ। ਜਨਵਰੀ 1923 ਵਿੱਚ, ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਨੇ ਮੋਤੀ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਚਿਤਰੰਜਨ ਦਾਸ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਵਰਾਜ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ, ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਮੂਹ ਨੇ ਬਿਸਮਿਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਨਕਲਾਬੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ

ਕੰਧ ਤੇ ਬਣੀ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ

1924 ਤੋਂ 1925 ਤੱਕ, ਐਚ.ਆਰ.ਏ. ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਅਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਥਾਪਰ ਵਰਗੇ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਨਾਲ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ।

ਸਥਾਪਨਾ

ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਕਤੂਬਰ 1924 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਰਾਮਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ, ਯੋਗੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਚਟਰਜੀ, ਸ਼ਿਵ ਵਰਮਾ, ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਅਤੇ ਸ਼ਚੀਂਦਰਨਾਥ ਸਾੰਨਿਆਲ ਆਦਿ ਨੇ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਇਨਕਲਾਬ ਰਾਹੀਂ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਕਾਕੋਰੀ ਕਾਂਡ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਇਸ ਦਲ ਦੇ ਚਾਰ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸੋਲਾਂ ਹੋਰ ਨੂੰ ਕੈਦ ਦੀਆਂ ਸਜਾਵਾਂ ਦੇ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਦ ਇਸ ਦਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਆਜਾਦ ਨੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ ਸਿਨਹਾ, ਕੁੰਦਨ ਲਾਲ ਗੁਪਤ, ਭਗਵਤੀ ਚਰਣ ਵੋਹਰਾ, ਜੈਦੇਵ ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਵਰਮਾ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਵੇਂ ਦਲ ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ, ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ ਆਗਰਾ ਅਤੇ ਅਯੁੱਧਿਆ, ਰਾਜਪੂਤਾਨਾ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉਡੀਸਾ ਆਦਿ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਦੇ ਕਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। 8 ਅਤੇ 9 ਸਤੰਬਰ 1928 ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਫਿਰੋਜ ਸ਼ਾਹ ਕੋਟਲਾ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਬੈਠਕ ਕਰਕੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਭਾਰਤ ਨੌਜਵਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਬਰਾਂ ਨੇ ਸਭਾ ਦਾ ਵਿਲਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਮ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ।

ਹਵਾਲੇ

ਇਹ ਲੇਖ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ