ਗੁਲੇਰ ਦੀ ਲੜਾਈ

ਗੁਲੇਰ ਦੀ ਲੜਾਈ:1696 ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਗਵਰਨਰ ਦਿਲਾਵਰ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਕਾਂਗੜੇ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇਦਾਰ ਹੁਸੈਨ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਕੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਲ ਭੇਜਿਆ। ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਮੁਗ਼ਲ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਗੁਲੇਰ ਰਿਆਸਤ 'ਤੇ ਵੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਰਾਜਾ ਗੋਪਾਲ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। 20 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1696 ਦੇ ਦਿਨ ਹੋਈ ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਜਰਨੈਲਾਂ ਦੇ ਤੀਰਾਂ ਦੀ ਵਾਛੜ ਨੇ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹਾਰ ਕੇ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਾੜੀ ਰਜਵਾੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੇ ਛੱਕੇ ਛੁਡਾ ਦਿਤੇ। ਕਾਂਗੜੇ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹੇਦਾਰ ਹੁਸੈਨ ਖ਼ਾਨ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਈ ਪਹਾੜੀ ਸਾਥੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਭਾਈ ਲਹਿਨੂ (ਭਰਾ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ), ਭਾਈ ਸੰਗਤ, ਭਾਈ ਹਨੂਮੰਤ, ਭਾਈ ਦਰਸੋ ਤੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ।

ਪਿਛੋਕੜ

ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੂੰ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਚਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸੂਬੇਦਾਰ ਦਾ ਕਾਂਗੜੇ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇਦਾਰ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਫੌਜ ਲੈ ਕੇ ਪਹਾੜ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਲ ਵਧਿਆ। ਉਸਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਰਾਜਾ ਭੀਮਚੰਦ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਣ ਅਲਿਫਖਾਂ ਨਾਦੌਣ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹਾਰਿਆ ਸੀ। ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਆਪਣੀ ਫੋਜ ਲੈ ਕੇ ਕਾਂਗੜਾ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਲੋਂ ਹੀ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਵੱਲ ਵਧਿਆ। ਕਾਂਗੜਾ ਵਿੱਚ ਕੁਪਾਲਚੰਦ ਨੇ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕਰ ਲਈ। ਕਹਿਲੂਰ ਦਾ ਰਾਜਾ ਭੀਮਚੰਦ ਕੁਪਾਲਚੰਦ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੁਲਾਹ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਦੋਨਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਕ ਕਿ ਝਗੜੇ ਦੀ ਜੜ ਕੇਵਲ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਹਨ। ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਕਾਂਗੜਾ ਵਲੋਂ ਸਿੱਧੇ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾਲਚੰਦ ਅਤੇ ਭੀਮਚੰਦ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਹੋਣਗੇ। ਗੋਪਾਲ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਮੰਗੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਗੁਲੇਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਸੇਨਾਪਤੀ ਭਾਈ ਸੰਗਤਿਯਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਬੀਰ ਫੌਜੀ ਦੇਕੇ ਗੋਪਾਲ ਦੀ ਮਦਦ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ। ਅਚਾਨਕ ਸਿੱਖ ਫੌਜ਼ ਦੇਖ ਕਿ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਭਾਈ ਸੰਗਤੀਆ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਗੋਪਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਰੂਪਏ ਦੇ ਦਵੇ ਤਾਂ ਲੜਾਈ ਵਲੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਲੇਰ ਨਿਰੇਸ਼ ਗੋਪਾਲ ਨੇ ਪੈਸਾ ਦੇਣਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਭਾਈ ਸੰਗਤਿਯਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ੂਰਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਗੋਪਾਲ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵਿਰ ਵਲੋਂ ਕੁੱਝ ਦੂਰ ਬਿਲਕੁੱਲ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਲੜਾਈ ਕਦੇ ਵੀ ਛਿੜ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਗੋਪਾਲ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਈ ਸੰਗਤਿਯਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੱਤ ਸ਼ੁਰਵੀਰ ਜੋਧਾ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਸ਼ਿਵਿਰ ਵਿੱਚ ਪੈਸਾ ਦੇਣ ਲਈ ਗਏ ਤਾਂ ਬਦਲੇ ਹੋਏ ਤੇਵਰ ਵੇਖਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਲਦੀ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਸਮੁੱਚੀ ਰਾਸ਼ੀ ਸੰਭਾਲੀ ਅਤੇ ਵੈਰੀ ਦੇ ਸ਼ਿਵਿਰ ਵਲੋਂ ਤੇਜੀ ਵਲੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਦੀਆਂ ਸੇਨਾਵਾਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਸਿੱਖ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਗੋਪਾਲ ਦੀਆਂ ਸੇਨਾਵਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਹੱਲਾ ਬੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਗੱਲ ਹੀ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਘਮਾਸਾਨ ਲੜਾਈ ਛਿੜ ਗਈ।

ਨਤੀਜਾ

ਡੇਢ ਦੋ ਘੰਟੇ ਦੀ ਨਿਰਣਾਇਕ ਲੜਾਈ ਹੋਈ। ਆਪ ਹੁਸੈਨੀ ਖ਼ਾਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾਲਚੰਦ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਗੁਲੇਰ ਪੱਖ ਵਲੋਂ ਭਾਈ ਸੰਗਤੀਆ ਜੀ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਸੁਰਮਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾ ਗਏ। ਲੜਾਈ ਦੇ ਮੁੱਖ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਵੇਖਕੇ ਫੌਜ਼ ਭੱਜ ਗਈ।ਗਲੇਰਿਆ ਗੋਪਾਲ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਅਨੋਖੀ ਫਤਹਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਵੀ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਲਗਿਆ। ਗੋਪਾਲ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ। ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜੇਬ ਨੂੰ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜੇ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜਿ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਕਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਔਰੰਗਜੇਬ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਦੰਡਿਤ ਕਰਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਗਾ।

ਹਵਾਲੇ ਫਰਮਾ:ਹਵਾਲੇ ਫਰਮਾ:ਸਿੱਖ ਸਲਤਨਤ