ਸਿੱਖ ਲਈ ਸਰੋਤ ਵੇਖੋ

{{About|ਸਿੱਖ ਲੋਕਾਂ|ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਫ਼ਲਸਫੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ|ਸਿੱਖੀ}}
{{Infobox ethnic group
| group= ਸਿੱਖ
| flag = File:Nishan Sahib.svg
| flag_caption = ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ [[ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ]] 
|caption=
|population = 30 ਮਿਲੀਅਨ<ref>James Minahan, ''Encyclopedia of Stateless Nations: Ethnic and National Groups around the World, 2nd Edition: Ethnic and National Groups around the World'' 2016 p.385</ref>

|region1={{flag|ਭਾਰਤ}}
|pop1 = 20,815,730
|ref1 =<ref>{{cite web
 |title = Census of India
 |url = http://www.censusindia.gov.in/
 |accessdate =4 April 2008
 }}</ref>

|region4={{flag|ਕੈਨੇਡਾ}}
|pop4 = 468,673
|ref4 =<ref>{{cite web
 | url = http://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/130508/dq130508b-eng.htm
 | title = 2011 National Household Survey
 | publisher = Statistics Canada
 | date = 8 May 2013
 | accessdate = 12 May 2013
 }}</ref>

|region2={{flag|ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ}}
|pop2 = 750,000
|ref2 =<ref>{{cite news
 | title = Sikhs celebrate harvest festival
 | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/wales/south_east/3015089.stm
 | location=London
 | work=BBC
 }}</ref>

|region3={{flag|ਯੂਨਾਈਟਡ ਸਟੇਟਸ}}
|pop3 = 500,000-700,000
|ref3 =,<ref>{{cite news
 | title = Sikhs express shock after shootings at Wisconsin temple
 | url = http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-19143281
 | accessdate =6 August 2012 | date= 6 August 2012
 | work=BBC
 }}</ref><ref>{{cite book|title=The Racialization of Hinduism, Islam, and Sikhism in the United States, Khyati Y. Joshi, 2006}}</ref><ref>{{cite web|url = http://saldef.org/archive/learn-about-sikhs/#.VmexWriDGko|title = Learn About Sikhs}}</ref>

|region5={{flag|ਮਲੇਸ਼ੀਆ}}
|pop5 = 100,000
|ref5 =<ref>{{cite web|title=Overseas Indian: Connecting India with its Diaspora |url=http://www.overseasindian.in/2007/jan/news/25n3.shtml |accessdate=4 April 2008 |deadurl=yes |archiveurl=http://web.archive.org/web/20081231094957/http://www.overseasindian.in:80/2007/jan/news/25n3.shtml |archivedate=31 December 2008 }}{{Dead link|date=September 2010|bot=H3llBot
}}{{cbignore}}</ref>

|region12={{flag|ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼}}
|pop12 = 100,000
|ref12 =<ref>{{cite web|title=2011 Gurdwara Philippines: Sikh Population of the Philippines |url=http://www.angelfire.com/ca6/gurdwaraworld/philippines.html |accessdate=11 June 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111201014811/http://www.angelfire.com/ca6/gurdwaraworld/philippines.html |archivedate=1 December 2011 }}</ref>

|region7={{flag|ਔਸਟ੍ਰੇਲਿਆ}}
|pop7 = 72,000
|ref7 =<ref>{{cite web
 | url = http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/2071.0main+features752012-2013
 | title = Reflecting a Nation: Stories from the 2011 Census
 | publisher=Australian Bureau of Statistics
 | date = 21 June 2012
 | accessdate = 11 May 2013
 }}</ref>

|region8={{flag|ਇਟਲੀ}}
|pop8 = 70,000
|ref8 =<ref>{{cite web
 | title = 2004 Sikh Population of Italy
 | url = http://www.nriinternet.com/EUROPE/ITALY/2004/111604Gurdwara.htm
 | accessdate =4 April 2008
 }}</ref>

|region9={{flag|ਥਾਈਲੈਂਡ}}
|pop9 = 70,000
|ref9 =<ref>{{cite web
 | title = 2006 Sikh Population
 | url = http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2006/71359.htm
 | accessdate = 26 September 2012
 }}</ref>

|region11={{flag|ਯੂਨਾਈਟਡ ਅਰਬ ਇਮਾਰਤ}}
|pop11 = 50,000
|ref11 =<ref>{{cite news
 | title = Dubai's Sikh temple feeds the masses
 | url = http://www.thenational.ae/blogs/national-view/dubais-sikh-temple-feeds-the-masses
 | date = 9 April 2014
 | accessdate = 21 March 2015
 | work = The National (Abu Dhabi)
 }}</ref>

|region6={{flag|ਪਾਕਿਸਤਾਨ}}
|pop6 = 50,000
|ref6 =<ref>{{cite news
 | title = Pak NGO to resolve issues of Sikh community
 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/india/Pak-NGO-to-resolve-issues-of-Sikh-community-/articleshow/7382102.cms
 | accessdate = 29 January 2011
 | work = The Times Of India
 | first1 = Yudhvir
 | last1 = Rana
 }}</ref>

|region13={{flag|ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ}}
|pop13 = 19,191
|ref13 =<ref name="New Zealand Sikh population">{{cite web|title=2013 Census QuickStats about culture and identity|url=http://www.stats.govt.nz/Census/2013-census/profile-and-summary-reports/quickstats-culture-identity/religion.aspx|website=Statistics New Zealand|accessdate=12 November 2016}}</ref>

|region14={{flag|ਸਿੰਘਾਪੁਰ}}
|pop14 = 15,000<ref name="Iyer">{{cite news|url=http://www.topnews.in/law/sikhs-singapore-turbanators-rich-tradition-donning-uniform-254324|title=Sikhs in Singapore: Turbanators with rich tradition of donning uniform|last=Iyer|first=Raman|accessdate=9 March 2011}}</ref>

|rels = [[ਸਿੱਖੀ]]
|langs = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ([[ਗੁਰਮੁਖੀ]])<br/>
ਸਿੱਖ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ:<br/>{{Flatlist|
* [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]
* [[ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਿੰਧੀ]]
* [[ਹਿੰਦੀ]]/[[ਉਰਦੂ]]
* [[ਸਵਾਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਵਾਹਿਲੀ]]
* [[ਮਲਾਏ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਲਾਏ]]
* [[ਥਾਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਥਾਈ]]
}}
| footnotes = 
}}

'''ਸਿੱਖ''' (ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਇਸ ਤਰਾਂ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ: '''ਸਿਖ''') ਉਸ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜੋ [[ਸਿੱਖੀ]], 15ਵੀਂ ਸਦੀ 'ਚ ਉੱਤਰ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ]] ਵਿਖੇ ਆਗਾਜ਼ ਹੋਏ ਇੱਕ ਰੱਬ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ [[ਧਰਮ]] ਅਤੇ [[ਕੌਮ|ਕੌਮੀ]] ਫ਼ਲਸਫੇ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ। ਸਿੱਖ ਸ਼ਬਦ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] ਦੇ ਸ਼ਬਦ शिष्य (ਸਿਸ਼ਯਾ: ਵਿਦਿਆਰਥੀ) ਜਾਂ शिक्ष (ਸਿਖਸ਼ਾ: ਸਿੱਖਿਆ) ਦਾ ਤਬਦੀਲ ਰੂਪ ਹੈ।<ref>{{cite book | last=Singh | first=Khushwant | authorlink=Khushwant Singh | year=2006 | title=The Illustrated History of the Sikhs | publisher=Oxford University Press | location=India | isbn = 0-19-567747-1 | page=15}}</ref><ref>{{pa icon}} {{cite book | last=Nabha | first=Kahan Singh | year=1930 | language=Punjabi | trans_title=Gur Shabad Ratnakar Mahan Kosh|title=ਗੁਰ ਸ਼ਬਦ ਰਤਨਾਕਰ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼| url=http://www.ik13.com/online_library.htm#mahankosh | accessdate=29 May 2006 | page=720}}</ref> [[ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ]] ਦੇ ਹਿੱਸਾ 1 ਮੁਤਾਬਕ, ਸਿੱਖ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ (ਅਲੌਕਿਕ ਹਸਤੀ); [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਦੱਸ ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਤੋਂ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਤੱਕ; [[ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ]]; ਦੱਸ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ [[ਅਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ]] ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ।"<ref>{{cite web|url= http://www.sgpc.net/rehat_maryada/section_one.html|title= Sikh Reht Maryada: Sikh Code of Conduct and Conventions|accessdate=6 November 2008|last=|first=|work=|publisher= Shiromani Gurdwara Parbandhak Committee}}</ref>

ਸਿੱਖ ਲਫ਼ਜ਼ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਕ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਾਂਕਿ ਨਸਲੀ ਗਰੁਪ ਲਈ। ਭਰ, ਕਿਓਂਕੇ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇੱਕ ਨਸਲ ਦੇ ਹਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਸਲੀ-ਧਾਰਮਕ ਸਬੰਧ ਮੋਜੂਦ ਨੇ। ਬਹੁਤ ਦੇਸ਼, ਜਿਸ ਤਰਾਂ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ]], ਐਸ ਕਰਕੇ ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਨਸਲ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।<ref>{{cite web 
| title = Petition to Disaggregate Sikhs Correctly in the 2010 Census
| url = http://www.unitedsikhs.org/petitions/census.php
| accessdate = 20 November 2014}}</ref> ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਯੂਨਾਈਟਡ ਸੀਖਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਸਟੇਟਸ|ਯੂ.ਐਸ.]] ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ, ਉਹਨਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਜੋਰ ਪਾਇਆ ਕਿ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਸਲੀ ਗਰੁਪ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਨਾਂਕਿ ਇਕਲਾ ਧਰਮ।<ref>{{cite web
| title = Memorandum Regarding the Tabulation of Sikh Ethnicity in the United States Census
| url = http://www.unitedsikhs.org/petitions/Memo%20re%20Sikh%20Ethnicity.pdf
| accessdate = 20 November 2014}}</ref>

ਗਬਲੇ ਜਾਂ ਪਿਛਲੇ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਸਿੱਖ ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਸਿੰਘ, ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਕੌਰ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਸਿੱਖ ਖੰਡੇ-ਦੀ-ਪੌਹਲ ਲੈਕੇ [[ਖਾਲਸਾ|ਖਾਲਸੇ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਣ, ਉਹ [[ਪੰਜ ਕਕਾਰ]]: [[ਕੇਸ]], [[ਦਸਤਾਰ]] ਜਾਂ ਕਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਨਾ-ਕੱਟੇ ਵਾਲ; [[ਕੰਘਾ]], ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਸੰਭਾਲ ਵਾਸਤੇ ਛੋਟਾ ਲੱਕੜ ਦਾ ਬਰੀਕ ਦੰਦਿਆਂ ਵਾਲਾ ਸੰਦ; [[ਕੜਾ]], ਵੀਣੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਪਉਣ ਵਾਲਾ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਇਸਪਾਤ ਦਾ ਬਣਿਆ ਕੰਗਣ; [[ਕਛਹਿਰਾ]], ਦੋ ਮੋਰੀਆਂ ਵਾਲਾ ਕਛਾ; [[ਕਿਰਪਾਨ]], ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਇਸਪਾਤ ਦੀ ਬਣੀ ਤਲਵਾਰ ਤੋਂ ਪਛਾਣ ਹੋਸਕਦੇ ਹਨ। ਵੱਡਾ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ]] ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਤਨ ਹੈ, ਭਰ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਅਹਿਮ ਅਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ।

==ਕੌਮੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਕ ਦਸਤੂਰ==

===ਨਿਤਨੇਮ===

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ,

{{Quote|text='''ਮਹਲਾ ੪ ॥'''<br />''[[ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ]] ''

'''ਗੁਰ ਸਤਿਗੁਰ ਕਾ ਜੋ ਸਿਖੁ ਅਖਾਏ ਸੁ ਭਲਕੇ ਉਠਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵੈ ॥'''<br />
''ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦਾ (ਸੱਚਾ) ਸਿੱਖ ਅਖਵਾਂਦਾ ਹੈ (ਭਾਵ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸੱਚਾ ਸਿੱਖ ਆਖਦੇ ਹਨ) ਉਹ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਹਰਿ-ਨਾਮ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

'''ਉਦਮੁ ਕਰੇ ਭਲਕੇ ਪਰਭਾਤੀ ਇਸਨਾਨੁ ਕਰੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਰਿ ਨਾਵੈ ॥'''<br />
''ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉੱਦਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਤੇ ਫਿਰ ਨਾਮ-ਰੂਪ) ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਟੁੱਭੀ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।

'''ਉਪਦੇਸਿ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਪੁ ਜਾਪੈ ਸਭਿ ਕਿਲਵਿਖ ਪਾਪ ਦੋਖ ਲਹਿ ਜਾਵੈ ॥'''<br />
''ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਜਪਦਾ ਹੈ ਤੇ (ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਪ-ਵਿਕਾਰ ਲਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

'''ਫਿਰਿ ਚੜੈ ਦਿਵਸੁ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗਾਵੈ ਬਹਦਿਆ ਉਠਦਿਆ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵੈ ॥'''<br />
''ਫਿਰ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ (ਦਿਹਾੜੀ) ਬਹਿੰਦਿਆਂ ਉੱਠਦਿਆਂ (ਭਾਵ, ਕਾਰ-ਕਿਰਤ ਕਰਦਿਆਂ) ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਦਾ ਹੈ।''

'''ਜੋ ਸਾਸਿ ਗਿਰਾਸਿ ਧਿਆਏ ਮੇਰਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸੋ ਗੁਰਸਿਖੁ ਗੁਰੂ ਮਨਿ ਭਾਵੈ ॥'''<br />
''ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਿੱਖ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਿਆਰੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਹਰ ਦਮ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

'''ਜਿਸ ਨੋ ਦਇਆਲੁ ਹੋਵੈ ਮੇਰਾ ਸੁਆਮੀ ਤਿਸੁ ਗੁਰਸਿਖ ਗੁਰੂ ਉਪਦੇਸੁ ਸੁਣਾਵੈ ॥'''<br />
''ਜਿਸ ਤੇ ਪਿਆਰਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦਿਆਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਗੁਰਸਿੱਖ ਨੂੰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।''

'''ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਧੂੜਿ ਮੰਗੈ ਤਿਸੁ ਗੁਰਸਿਖ ਕੀ ਜੋ ਆਪਿ ਜਪੈ ਅਵਰਹ ਨਾਮੁ ਜਪਾਵੈ ॥੨॥'''<br />
''ਦਾਸ ਨਾਨਕ (ਭੀ) ਉਸ ਗੁਰਸਿੱਖ ਦੀ ਚਰਨ-ਧੂੜ ਮੰਗਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਜਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ॥੨॥

— [[ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ]], ਅੰਗ ੩੦੫, ਟੀਕਾਕਾਰ [[ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ|ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ]]}}

==ਪੰਜ ਕਕਾਰ==
[[Image:Sikh Articles of Faith.JPG|right|thumb|ਕੰਘਾ, ਕੜਾ ਅਤੇ ਕਿਰਪਾਨ - ਪੰਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤਿੰਨ ਕਕਾਰ]]
{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਪੰਜ ਕਕਾਰ}}
ਪੰਜ ਕਕਾਰ ਉਹ ਪੰਜ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਹਰ [[ਖ਼ਾਲਸਾ|ਖ਼ਾਲਸਈ ਸਿੱਖ]] ਨੂੰ ਇਖਤਿਆਰ ਕਰਨੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ।

ਪੰਜ ਕਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ:
* [[ਕੇਸ]]: [[ਦਸਤਾਰ]] ਜਾਂ ਕਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਨਾ-ਕੱਟੇ ਵਾਲ।
* [[ਕੰਘਾ]]: ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਸੰਭਾਲ ਵਾਸਤੇ ਛੋਟਾ ਲੱਕੜ ਦਾ ਬਰੀਕ ਦੰਦਿਆਂ ਵਾਲਾ ਸੰਦ।
* [[ਕੜਾ]]: ਵੀਣੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਪਉਣ ਵਾਲਾ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਇਸਪਾਤ ਦਾ ਬਣਿਆ ਕੰਗਣ।
* [[ਕਛਹਿਰਾ]]: ਦੋ ਮੋਰੀਆਂ ਵਾਲਾ ਕਛਾ।
* [[ਕਿਰਪਾਨ]]: ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਇਸਪਾਤ ਦੀ ਬਣੀ ਤਲਵਾਰ।
ਇਕ ਸਿੱਖ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਿੱਖ ਬਣਨਾ ਪੈਂਦਾ ਏ।
ਇਹ ਜਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਿੱਖ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਸਿੱਖ ਹੀ ਹੋਏਗਾ।
ਸਿੱਖ ਵਿਰਲੇ ਸੀ, ਵਿਰਲੇ ਹਨ ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਹੀ ਹੋਣਗੇ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ|2}}

{{commonscat|ਸਿੱਖ}}
{{ਸਿੱਖੀ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਵਾਕਾਂਸ਼]]