ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਈ ਸਰੋਤ ਵੇਖੋ

{{ਬੇ-ਹਵਾਲਾ}}

{{India Districts
|Name = ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ
|Local = 
|State = ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|Division = Two
|HQ = ਕਿਲੌਂਗ
|Map = Lahaul & Spiti in Himachal Pradesh (India).svg
|Coordinates =
|Area = 13833
|Population = 33,224
|Year = 2001
|Density = 2.4
|Urban = 
|Literacy = 73.1%
|SexRatio = 
|Collector =
|Tehsils = 
|LokSabha = 
|Assembly = 01
|Highways = 
|Rain= Scanty Rainfall
|Website = http://hplahaulspiti.gov.in/welcome.asp
}}
'''ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ''' ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦਾ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖਆਲਾ ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਹੈ। ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਵੱਖਰੇ ਜ਼ਿਲੇ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖਆਲਾ [[ਕਿਲੌਂਗ]], ਲਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।

==ਭੂਗੋਲ==

ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਆਪਣੀ ਉੱਚੀ ਪਰਵਤਮਾਲਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਵਲੋਂ ਕੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰੋਹਤਾਂਗ ਦੱਰਾ 3,978 ਮੀ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਨੂੰ ਕੁੱਲੂ ਘਾਟੀ ਵਲੋਂ ਭਿੰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਲੇ ਦੀ ਪੂਰਵੀ ਸੀਮਾ [[ਤੀੱਬਤ]] ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਲੱਦਾਖ ਧਰਤੀ - ਭਾਗ (ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ) ਅਤੇ ਕਿੰਨੌਰ ਅਤੇ ਕੁੱਲੂ ਦੱਖਣ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਹਨ।

==ਆਵਾਜਾਈ== 
[[File:Mountain peaks, Lahul.jpg|thumb|left|250px]]

ਲਾਹੌਲ [[ਅਵਧਾਵ]] ਅਤੇ [[ਭੂਸਖਲਨ]] ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਪਾਂਧੀ ਇਸ ਰਸਤੇ ਵਲੋਂ ਗੁਜਰਦੇ ਹੋਏ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਮਕਾਮੀ ਮਹਤਵਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਬਣੀ ਨਵੀਂ ਪੱਕੀ ਸੜਕ ਨੂੰ ਮਈ ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਲੱਦਾਖ ਤੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰੋਹਤਾਂਗ ਦੱਰੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ 2012 ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ, [[ਆਲੂ]] ਅਤੇ [[ਮਟਰ]], ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਇੱਥੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲ ਹੈ, ਵੱਡੀ ਤਾਦਾਦ ਵਿੱਚ ਰੋਹਤਾਂਗ ਦੱਰੇ ਦੇ ਰਸਤੇ ਮਨਾਲੀ ਭੇਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸਪੀਤੀ ਵਲੋਂ ਦੱਖਣ - ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਤੀੱਬਤ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਦੱਰੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਤੀੱਬਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੰਦ ਸੀਮਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਇੱਕ ਸੜਕ ਪੱਛਮ ਨੂੰ ਜੰਮੁ ਦੀ ਤਰਫ ਕਿਸ਼ਤਵਾੜ ਵਲੋਂ ਗੁਜਰਦੀ ਹੈ।

ਕੁਂਜੋਮ ਦੱਰਾ (4550 ਮੀ• ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ) ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂੱਜੇ ਵਲੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸੜਕ ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂੱਜੇ ਵਲੋਂ ਜੋੜਤੀ ਹੈ ਪਰ ਸਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਹਿਮਪਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਲੀ ਵਲੋਂ ਸਪੀਤੀ ਦੇ ਮੁੱਖਆਲਾ, ਕਾਜਾ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਸਾਂ ਅਤੇ ਟਕਸੀਆਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਂਜੋਮ ਦੱਰਾ ਜੁਲਾਈ ਵਲੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਲੋਂ ਸਪੀਤੀ ਤੱਕ ਕਿੰਨੌਰ ਵਲੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਸੜਕ ਹੈ।

==ਮੌਸਮ==

ਆਪਣੀ ਉਚਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਠੰਡ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਬਹੁਤ ਸੁਹਾਵਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੀਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਠੰਡ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਸੈਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਪੀਤੀ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਲੋਂ ਕਾਜਾ ਪੁਰਾਣੇ ਭਾਰਤ - ਤੀੱਬਤ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਲੋਂ ਅਭਿਗੰਮਿਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉੱਧਰ ਲਾਹੌਲ ਜੂਨ ਤੱਕ ਅਭਿਗੰਮਿਅ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਦਿਸੰਬਰ ਵਲੋਂ ਅਪਰੈਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰ ਹੇਲਿਕਾਪਟਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਪੀਤੀ ਦੀ ਅਤਿਆਧਿਕ ਸੀਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਟੁਂਡਰਾ ਦਰਖਤ - ਬੂਟੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਵਿਕਸਤ ਪਾਂਦੇ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਇਲਾਕਾ ਬੰਜਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਪੀਤੀ ਦੀ ਸਭਤੋਂ ਹੇਠਲੀ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਪਮਾਨ 20 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜਦਾ।

==ਬਾਰਲੇ ਲਿੰਕ==
{{commonscat|Lahul and Spiti|ਲਾਹੌਲ ਅਤੇ ਸਪੀਤੀ}}

{{ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਲੇ]]

[[he:ספיטי]]