ਬੀਰਭੂਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਈ ਸਰੋਤ ਵੇਖੋ

{{Infobox settlement
| name  = ਬੀਰਭੂਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
| settlement_type = ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
| total_type = Total
| native_name = 
| image_map = Birbhum district.svg
| map_caption = Location of Birbhum district in West Bengal
| coordinates = 
| coor_pinpoint = 
| subdivision_type = ਦੇਸ਼
| subdivision_name = [[ਭਾਰਤ]]
| subdivision_type1 = [[States and union territories of India|State]]
| subdivision_name1 = ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
| subdivision_type2 = ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਵਿਭਾਗ 
| subdivision_name2 = ਬੁਰਦਵਾਨ
| established_title = ਸਥਾਪਿਤ
| established_date = 
| seat_type = ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ
| seat  = 
| parts_type = [[Tehsils of India|Tehsils]]
| parts_style = para
| p1  = 
| area_total_km2 = 4545
| area_footnotes = 
| population_as_of = 2011
| population_total = 3,502,404
| population_footnotes = 
| population_urban = 449,448
| population_density_km2 = auto
| demographics_type1 = Demographics
| demographics1_title1 = [[Literacy in India|Literacy]]
| demographics1_info1 = 70.68
| demographics1_title2 = Sex ratio
| demographics1_info2 = 956
| leader_title = 
| leader_name = 
| leader_title1 = [[Lok Sabha|Lok Sabha constituencies]]
| leader_name1 = ਬੀਰਭੂਮ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ), ਬੋਲਪੁਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)
| leader_title2 = [[Vidhan Sabha|Vidhan Sabha constituencies]]
| leader_name2 = ਸੰਥੀਆ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੰਵਿਧਾਨ)<br />ਸੂਰੀ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਬੋਲਪੁਰ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਰਾਮਪੁਰਾਤ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਨਲਹਾਟੀ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਦੁਬਰਾਜਪੁਰ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਮਯੁਰੇਸ਼ਵਰ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਮੁਰਾਰੀ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਲਬਪੁਰ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਨਨੂਰ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)<br />ਹੰਸਨ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)
| timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ]]
| utc_offset1 = +5:30
| registration_plate = 
| blank_name_sec1 = 
| blank_info_sec1 = 
| blank_name_sec2 = 
| blank_info_sec2 = 
| website = http://www.birbhum.gov.in/
}}
'''ਬੀਰਭੂਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] [[ਭਾਰਤੀ ਸੂਬੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਇਕਾਈ]] ਹੈ। ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ-ਬਰਮਵਾਨ ਡਵੀਜ਼ਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸੂਰੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਮਪੁਰਾਟ, ਬੋਲਪੁਰ ਅਤੇ ਸੈਂਥੀਆ ਹਨ।<ref name="blocdir">{{Cite web|url=http://wbdemo5.nic.in/writereaddata/Directoryof_District_Block_GPs(RevisedMarch-2008).doc|title=Directory of District, Sub division, Panchayat Samiti/ Block and Gram Panchayats in West Bengal, March 2008|date=19 March 2008|website=West Bengal|publisher=National Informatics Centre, India|page=1|archive-url=https://web.archive.org/web/20090225032419/http://wbdemo5.nic.in/writereaddata/Directoryof_District_Block_GPs%28RevisedMarch-2008%29.doc|archive-date=25 February 2009|access-date=28 February 2009}}</ref><ref name="admin">{{Cite web|url=http://birbhum.gov.in/|title=Birbhum District|website=|publisher=District Administration|access-date=18 February 2009}}</ref> [[ਝਾਰਖੰਡ]] ਰਾਜ ਦੇ ਜਮਤਾਰਾ, ਦੁਮਕਾ ਅਤੇ ਪਾਕੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ; ਹੋਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਸਰਹੱਦ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਬਰਧਮਾਨ ਅਤੇ ਮੁਰਸ਼ੀਦਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਵਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਇਸਨੂੰ ਅਕਸਰ "ਲਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਧਰਤੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref name="paschim5">Rahim, Kazi MB, and Sarkar, Debasish, ''Agriculture, Technology, Products and Markets of Birbhum District'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special Issue, pp. 157–166, Information and Cultural Department, Government of West Bengal</ref> ਬੀਰਭੂਮ ਆਪਣੀ ਟੌਪੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ਜੋ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਹੋਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਬੀਰਭੂਮ ਦਾ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਾ ਇੱਕ ਝਾੜੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ, [[ਛੋਟਾ ਨਾਗਪੁਰ ਪਠਾਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਖੇਤਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="paschim2">Mukhopadhyay, Malay, ''Birbhum Jelar Bhougolik Parichiti'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special issue (in Bengali), February 2006, pp. 29–32</ref>

ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਲਹਿਰਾਂ ਵੇਖੀਆਂ। [[ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ|ਰਵੀਂਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ]] ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ [[ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਕੇਤਨ|ਸ਼ਾਂਤੀਨੀਕੇਤਨ]] ਵਿਖੇ [[ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਬੀਰਭੂਮ ਦੇ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ<ref>Halim, Abdul, ''Birbhumer Sech Byabastha O Samaj Unnayan Parikalpana Samparke'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special issue (in Bengali), February 2006, pp. 149–155</ref> ਪੁਸ਼ ਮੇਲਾ ਸਮੇਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref name="paschim8">Mukhopadhyay, Aditya, ''Birbhumer Mela'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special issue (in Bengali), February 2006, pp. 203–214</ref>

ਬੀਰਭੂਮ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 75% ਆਬਾਦੀ ਖੇਤੀ' ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।<ref name="paschim4">Choudhuri, Tapan, ''Unnayaner Aloke Birbhum'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special Issue, pp. 59–74</ref> ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਬੁਣਾਈ, ਚਾਵਲ ਅਤੇ ਤੇਲ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਮਿਲਿੰਗ, ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਪੱਥਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਅਤੇ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਬਰਤਨ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="paschim1">Mondal, Dipanwita, ''Ek Najare Birbhum Jela'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special Issue (in Bengali), February 2006, pp. 7–10</ref> ਬਕਰੇਸ਼ਵਰ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਇਕਲੌਤਾ ਭਾਰੀ ਉਦਯੋਗ ਹੈ।<ref name="pramanik">Pramanik, Swarajit, ''Birbumer Ahankar: Bakreshwar Tapbidyut Kendra'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special issue (in Bengali), February 2006, pp. 189–192</ref>

== ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ==
ਨਾਮ ਬੀਰਭੂਮ ਸ਼ਾਇਦ 'ਬਹਾਦਰ' ('ਬੀਰ') ਅਤੇ 'ਜ਼ਮੀਨ' ('ਭੂਮੀ') ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਬਹਾਦੁਰਾਂ ਦੀ ਭੂਮੀ"।<ref name="gazeteer1">O'Malley, L.S.S., "Bengal District Gazetteers - Birbhum", 1996 reprint, pp. 1-9, Govt. of West Bengal</ref><ref name="paschim6">Maiti, Prakash Chandra, ''Birbhum in the Backdrop of Pre-history'', ''Paschim Banga'', Birbhum Special Issue, pp. 15–28</ref> ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿਧਾਂਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਾਮ ਬਾਗੀ ਰਾਜਾ ਬੀੜ ਮੱਲ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਪਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ 1501 ਤੋਂ 1554 ਸਾ.ਯੁ. ਤੱਕ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। [[ਸੰਥਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਤਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਿੱਚ ''ਬੀੜ'' ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਜੰਗਲ ਹੈ; ਇਸ ਲਈ, ਬੀਰਭੂਮ ਦਾ ਅਰਥ "ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ" ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Pages with unreviewed translations]]