ਦਿਵੇਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਸਰੋਤ ਵੇਖੋ

{{Infobox language
|name= ਦਿਵੇਹੀ 
|altname=
|nativename= [[Image:Dhivehiscript.svg|50px]]<br />(''{{transl|dv|divehi}}'')
|states= [[ਮਾਲਦੀਵ]] ([[Minicoy Island]])
|region= 
|speakers= 340,000
|date=2012
|ref=e18
|familycolor= ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ
|fam2= [[ਇੰਡੋ-ਇਰਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ|ਇੰਡੋ-ਇਰਾਨੀ]]
|fam3= [[ਇੰਡੋ-ਆਰੀਆ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ|ਇੰਡੋ-ਆਰੀਆ]]
|fam4= [[ਦੱਖਣੀ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਆ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ|ਦੱਖਣੀ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਆ]]
|fam5= [[Insular Indo-Aryan]]
|script= [[ਥਾਨਾ]] <br /> {{small|([[Dhives Akuru]] until the 18th century)}}
|nation= {{ਮਾਲਦੀਵ}}
|agency= [[ਦਿਵੇਹੀ ਅਕਾਦਮੀ]]
|iso1=dv
|iso2=div
|iso3=div
|glotto=dhiv1236
|glottorefname=Dhivehi
|notice=IPA
}}
'''ਦਿਵੇਹੀ '''({{ਬੋਲੀ|dv|ދިވެހި}}, ''ਦਿਵੇਹੀ'' ਜਾਂ {{ਬੋਲੀ|dv|ދިވެހިބަސް}}, ਦਿਵੇਹੀ-ਬਾਸ) ਇੱਕ [[ਹਿੰਦ-ਆਰੀਆ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ|ਭਾਰਤੀ-ਆਰੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ]] ਹੈ ਜੋ [[ਮਾਲਦੀਵ]] ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲਗਭਗ 3.5 ਕਰੋੜ ਬੁਲਾਰੇ ਹਨ। ਇਹ [[ਲਕਸ਼ਦੀਪ]], ਭਾਰਤ ਦੇ ਟਾਪੂ ਮਿਨੀਕੋਈ ਉੱਤੇ ਲਗਭਗ 10,000 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਦੀ ਮਾਹਲ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ [[ਥਾਨਾ ਲਿਪੀ]] ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਦਿਵੇਹੀ ਭਾਸ਼ਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ]] ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਹੈ<ref>http://www.indianscriptures.com/Common/GeneratePDF?pkey=Languages+of+Lakshadweep&ano=1935</ref><ref>http://www.fakten-uber.de/dramatic_prakrit</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/marathi.htm</ref> ਅਤੇ ਇਹ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]], [[ਕੋਂਕਣੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੋਂਕਣੀ]] ਅਤੇ [[ਸਿੰਹਾਲਾ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਿੰਹਾਲਾ]] ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।<ref>http://findarticles.com/p/articles/mi_go2081/is_3_127/ai_n31523541/</ref> ਦਿਵੇਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਪਾਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ [[ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦੀ ਹੈ।<span class="cx-segment" data-segmentid="144"></span> ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ [[ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ]], [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫ਼ਾਰਸੀ]], [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੁਰਤਗਾਲੀ]], [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ]], ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਉੱਤੇ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ਹੈ।

== ਨਿਰੁਕਤੀ ==
"ਦਿਵੇਹੀ" ਸ਼ਬਦ ''ਦਿਵ''+''ਵੇਹੀ'' ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ। ''ਬਾਸ'' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਭਾਸ਼ਾ", ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ''ਦਿਵੇਹੀ-ਬਾਸ'' ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ "ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ"।

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਪਿਛਲੇ 800 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਿਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਦਿਵੇਹੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। 12-13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਦਿਵੇਹੀ ਤਾਂਬੇ ਦੀਆਂ ਖ਼ਾਸ ਪਲੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿਵੇਹੀ ਪੱਥਰਾਂ ਉੱਤੇ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਲਿਖਤ 7ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

16ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਵੇਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਿਪੀ ਥਾਨਾ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ [[ਆਰਾਮੀ ਲਿਪੀ|ਆਰਾਮੀ]] ਅਤੇ [[ਅਰਬੀ ਲਿਪੀ|ਅਰਬੀ]] ਲਿਪੀਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਸੱਜੇ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

== ਧੁਨੀਵਿਉਂਤ ==
ਦਿਵੇਹੀ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਮਾਂ ਬਾਕੀ ਦੱਖਣੀ-ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
{| class="wikitable" style="text-align: center; margin-bottom: 10px;"
|+'''ਸਵਰ'''

! colspan="2" | ਅਗਲੇ
! colspan="2" | ਕੇਂਦਰੀ
! colspan="2" | ਪਿਛਲੇ
|- class="small"
! ਲਘੂ
! ਦੀਰਘ
! ਲਘੂ
! ਦੀਰਘ
! ਲਘੂ
! ਦੀਰਘ
|-
! ਬੰਦ
| {{IPA|i}}
| {{IPA|iː}}

| {{IPA|u}}
| {{IPA|uː}}
|-
! ਮਧਲੇ
| {{IPA|e}}
| {{IPA|eː}}

| {{IPA|o}}
| {{IPA|oː}}
|-
! ਖੁੱਲ੍ਹੇ

| {{IPA|a}}
| {{IPA|aː}}

|}
{| class="wikitable" style="text-align:center"

|+ਵਿਅੰਜਨ

! colspan="2" | ਹੋਂਠੀ
! colspan="2" | ਦੰਤੀ
! colspan="2" | ਦੰਤ ਪਠਾਰੀ
! colspan="2" | ਮੂਰਧਨੀ
! colspan="2" | ਤਾਲਵੀ
! colspan="2" | ਕੰਠੀ
! colspan="2" | ਸੁਰਯੰਤਰੀ
|-
! <small>ਨਾਸਕੀ</small>
| style="border-left: 0;" width="20px" |{{IPAlink|m}}

| style="border-left: 0;" width="20px" |{{IPAlink|n}}
| style="border-left: 0;" width="20px" |{{IPAlink|ɳ}}
| style="border-left: 0;" width="20px" |{{IPAlink|ɲ}}
| style="border-left: 0;" width="20px" |{{IPAlink|ŋ}}

|- 
! <small>ਡੱਕਵੇਂ</small>
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|b}}<br>
{{IPA|ᵐb}}
| style="border-right: 0;" width="20px" |{{IPAlink|t̪}}<br>
 
| style="border-left: 0;" width="20px" |{{IPAlink|d̪}}<br>
{{IPA|ⁿd̪}}

| style="border-right: 0;" |{{IPAlink|ʈ}}<br>
 
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|ɖ}}<br>
{{IPA|ᶯɖ}}
| style="border-right: 0;" |{{IPAlink|c}}<br>
 
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|ɟ}}<br>
 
| style="border-right: 0;" |{{IPAlink|k}}<br>
 
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|ɡ}}<br>
{{IPA|ᵑɡ}}

|-
! <small>ਸੰਘਰਸ਼ੀ</small>
| style="border-right: 0;" |{{IPAlink|f}}
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|v}}
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|z̪}}
| style="border-right: 0;" |{{IPAlink|s}}
| style="border-right: 0;" |{{IPAlink|ʂ}}
| style="border-right: 0;" |{{IPAlink|ɕ}}

| style="border-right: 0;" width="20px" |{{IPAlink|h}}
|- 
! rowspan="2" | <small>ਸੁਰਯੰਤਰੀ<br></small>

| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|j}}

|-

| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|l̪}}
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|l}}
| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|ɭ}}

|-
! <small>ਕਾਂਬਵਾਂ</small>

| style="border-left: 0;" |{{IPAlink|r}}

|}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ]]