ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਸਰੋਤ ਵੇਖੋ

[[ਤਸਵੀਰ:Gurdwara_Fatehgarh.jpg|right|thumb|400x400px|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਪੰਜਾਬ]]
'''ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ'''<ref>{{Cite web|url=http://eos.learnpunjabi.org/FATEHGARH%20SAHIB%20GURDWARA%20.html|title=FATEHGAṚH SĀHIB GURDWĀRĀ|website=eos.learnpunjabi.org|access-date=2019-07-20}}</ref> ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਫਤਹਿਗੜ੍ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੈ। ਇਹ 1710 ਵਿੱਚ [[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ|ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਫ਼ਤਿਹ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ।<ref>http://www.tribuneindia.com/2009/20090118/cth2.htm</ref> ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇਸਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ [[ਫ਼ਿਰੋਜ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲਕ]] ਦਾ ਬਣਵਾਇਆ ਕਿਲਾ ਮਲੀਆਮੇਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref>http://fatehgarhsahib.nic.in/html/shrines.htm</ref>

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ  1704 ਵਿੱਚ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਫੌਜਦਾਰ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਨੇ ਕੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਚਿਣਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

== ਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੰਪਲੈਕਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Sarovar_(sacred_pool)_at_Fatehgarh_Sahib_Gurdwara,_Punjab,_India.jpg|right|thumb|300x300px|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿਖੇ ਸਰੋਵਰ]]
ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਸਥਿਤ ਹਨ।

=== ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੋਰਾ ਸਾਹਿਬ ===
ਇਤਿਹਾਸਕ ਕੰਧ, ਜਿੱਥੇ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਚਿਣਵਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸੀ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੋਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<span class="cx-segment" data-segmentid="38"></span>

=== ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁਰਜ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ===
ਇਸ ਥਾਂ ਤੇ [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ|ਬਾਬਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਅਤੇ [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ ਜੀ|ਬਾਬਾ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ]] ਜੀ, ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੋ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ,  ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਇਥੇ ਕੈਦ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਕਿਲਾ ਠੰਡਾ ਬੁਰਜ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਠੰਡੀ ਰਹਿੰਦੀ. ਪਰ ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਰਦੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਜ਼ਾ ਵਜੋਂ ਇੱਥੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੀ ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੇ  [[ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]] ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਖਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਢੇਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁਰਜ [[ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]] ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

=== ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ ===
[[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ|ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਜੋ ਬਹਾਦਰ ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਇੱਥੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

=== ਟੋਡਰ ਮੱਲ ਜੈਨ ਹਾਲ ===
ਸੇਠ ਟੋਡਰ ਮੱਲ, ਜਿਸਨੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਸਿੱਕੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ ਸੀ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹਾਲ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਗਰਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। 

=== ਸਰੋਵਰ ===
ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਰੋਵਰ ਵੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।

== ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ ਮੇਲਾ ==

ਇੱਥੇ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ ਮੇਲਾ
 ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ [[ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ ਮੇਲਾ]] ਜਦੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤਾਂ ਇਥੇ ਜੁੜਦੀਆਂ ਹਨ।

==ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ==
<gallery>
File:TodarMall Hall.JPG|ਟੋਡਰ ਮੱਲ ਜੈਨ ਹਾਲ
File:Gurdwarafatehgarhsahib.jpg|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਮੁੱਖ ਇਮਾਰਤ
File:Fatehgarh Sahib Gurdwara, Punjab, India.jpg|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਮੁੱਖ ਦਵਾਰ
File:Nihang at Jor Mela.jpg| ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ ਮੇਲੇ ਤੇ ਨਿਹੰਗ 
File:Rauza sharif.jpg|Tomb of Shagird, Sirhind
File:Aam khas bagh.jpg|ਆਮ ਖਾਸ ਬਾਗ
File:Gurudwara Thanda Burj Mata Gujri Fatehgarh Sahib.JPG|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਠੰਡਾ ਬੁਰਜ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ
File:Gurudwara Bhora Sahib Fatehgarh Sahib.JPG| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੋਰਾ ਸਾਹਿਬ
</gallery>

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦੁਆਰੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ]]